لذا ذهن با اين پرسش مواجه مي‌شود كه اين همه دگرگوني و فرمان‌هاي از بالا به پايين تا چه اندازه داراي استمرار و عمق است. برخي معتقدند اين تغييرات، زيربنايي نبوده و نمي‌تواند در جامعه اثرگذاري مطلوب داشته باشد اما بايد گفت كه اين تغييرات گرچه حالت دستوري دارد، ولي با هدف استمرار در آينده اين كشور دنبال مي‌شود.
در اين رابطه بايد به نكات ذيل توجه كرد: نخست؛ پادشاه در حال تحكيم پايه‌هاي قدرت وليعهد جوان خود است و در اين راستا بر نقش زنان تأكيد بسيار دارد. زنان جوان امروز عربستان، مادران اين كشور هستند و مي‌توانند پرورش‌دهنده نسلي باشند كه محمدبنسلمان، وليعهد امروز و پادشاه آينده را در دوران ميانسالي ياري كند. دوم؛ خاندان سلمان در پي آن است كه چهره همراه با ايهام و ابهام پادشاهان سعودي را نزد جهانيان بهبود بخشد تا ديگر عربستان را با هويت وهابي‌اش نشناسند.
سوم؛ مسئله مهم اقتصادي است كه عربستان را به اين سمت سوق مي‌دهد. موضوع كاهش درآمدهاي نفتي و افزايش جمعيت جوان و جوياي كار امري است كه اگر خاندان سعودي آن را ناديده انگارد در آينده به ضررشان تمام خواهد شد.
بنابراين مي‌توان گفت موضوع اصلاحات عربستان درنظر خاندان سلمان و به‌خصوص وليعهد اين كشور كه پيش‌برنده اين اصلاحات به شمار مي‌رود، جدي و عميق است؛
چراكه او مي‌خواهد با انجام پاره‌اي اصلاحات در اقتصاد و ايجاد آزادي‌هايي در حوزه اجتماعي براي جوانان و زنان، پايه‌هاي قدرت خود را تحكيم كند. او كاملا آگاه است كه نسل جوان از برنامه‌هاي او حمايت مي‌كند. تحصيل شاهزادگان سعودي در غرب و حضور در رأس هرم قدرت در عربستان، موضوع تقابل سنت‌هاي محافظه‌كارانه و مدرنيسم را از لايه‌هاي عميق خاندان پادشاهي و همچنين سپهر عمومي جامعه از حالت پنهان خارج كرده و مطالباتي را به‌وجود آورده كه بايد به آنها رسيدگي شود.
قدرت‌گيري وليعهد جوان در دهه 30زندگي، او را اميدوار ساخته كه مي‌تواند ساليان سال در رأس هرم قدرت بماند. ليكن سلمان، پادشاه 80ساله و پدر وليعهد، درصدد است تا قبل از انتقال كامل قدرت و رهبري عربستان به فرزند جوانش، با ايجاد دگرگوني‌هاي لازم و به‌وجود آوردن بسترهاي مورد نياز، راه را براي اين انتقال قدرت هموار كند.
سلمان آگاه است كه وليعهد جوان با چالش‌هاي زيادي درون دربار پادشاهي روبه‌رو خواهد بود؛ ليكن به‌دنبال برطرف كردن اين موانع است. بر همين اساس اجرايي كردن افكار شاهزاده جوان با سرعت دنبال مي‌شود. محمدبنسلمان در حال برنامه‌ريزي است كه پايه‌هاي قدرت را از شكل سنتي خارج كرده و به بدنه جوان جامعه به‌عنوان حاميان اصلي خودش منتقل كند.
- پژوهشگر مركز مطالعات خاورميانه
نظر شما